Η υπαίθρια ντομάτα, ειδικά τα υβρίδια, μεταφυτεύονται στον αγρό για να επιτευχθεί ομοιόμορφη πυκνότητα και ανάπτυξη της καλλιέργειας. Η μεταφύτευση γίνεται όταν επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα η θερμοκρασία από τέλη Μαρτίου μέχρι μέσα Μαΐου με φυτά που έχουν αναπτύξει 6-8 πραγματικά φύλλα. Η έναρξη συγκομιδής αρχίζει μέσα Ιουνίου με Ιούλιο και συνεχίζεται μέχρι και Οκτώβριο. Ο άριστος πληθυσμός φυτών είναι 2400–3000 φυτά/στρέμμα. Η ντομάτα αναπτύσσει μια ισχυρή κεντρική ρίζα που φτάνει σε βάθος μέχρι κα 1 μέτρο υπό ειδικές συνθήκες σε γόνιμα εδάφη. Ωστόσο η πρόσληψη νερού και θρεπτικών στοιχείων γίνεται από τα 20-40 εκ. του εδάφους, όπου συγκεντρώνεται το 60-80 % των ενεργών ριζών σε μια σωστά αρδευόμενη καλλιέργεια ντομάτας.
Ανάγκες σε νερό
Η βλαστική περίοδος της υπαίθριας ντομάτας για νωπή κατανάλωση είναι περίπου 160-180 ημέρες. Οι ανάγκες της σε νερό άρδευσης κυμαίνονται από 400-700 κυβικά μέτρα ανά στρέμμα από την μεταφύτευση στον αγρό μέχρι το τέλος της συγκομιδής, ανάλογα με το κλίμα, την ποικιλία, το έδαφος, τη μέθοδο άρδευσης και την διαχείριση της καλλιέργειας. Οι ανάγκες για νερό αυξάνονται από την καρπόδεση μέχρι την αρχή της καρποφορίας, φτάνοντας τις μέγιστες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του καρπού, ενώ μειώνονται κατά την ωρίμανση. Στο στάδιο της καρποφορίας χορηγούνται περίπου 3-5 m3 νερού ανά στρέμμα και ημέρα. Ο φυτικός συντελεστής (Κc) ποικίλει ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης από 0,50 για το στάδιο εγκατάστασης, 0,80 για το στάδιο ανάπτυξης-διαμόρφωσης των καρπών, 1,05 για το στάδιο αύξησης των καρπών και 0,65 για το στάδιο της ωρίμανσης των καρπών.
Η ντομάτα αντέχει σε κάποιο βαθμό συνθήκες έλλειψης νερού και ως εκ τούτου το επίπεδο υγρασίας του εδάφους μπορεί να φτάσει στο 50% της συνολικής διαθέσιμης υγρασίας (ΣΔΥ) χωρίς σημαντικές απώλειες στην παραγωγή, μετά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της κόμης. Τα κρίσιμα στάδια της ντομάτας όσον αφορά την επάρκεια υγρασίας στο έδαφος είναι μεταφύτευση και η περίοδος από τη πρώτη ανθοταξία μέχρι την ολοκλήρωση της καρπόδεσης. Η κατανάλωση νερού μπορεί να φτάσει τα 6-9 mm/ημέρα σε ξηροθερμικές περιοχές.
Υψηλή εδαφική υγρασία κατά το στάδιο ανάπτυξης και άνθησης-καρπόδεσης προκαλεί έντονη ανάπτυξη των βλαστών και συνήθως οδηγεί στην πτώση των ανθέων και των σχηματισμένων καρπών στην αρχή της περιόδου. Από την άλλη πλευρά, ήπια έως μέτρια έλλειψη νερού στην αρχή της περιόδου, αν διαρκεί για πολλές ημέρες, μπορεί να οδηγήσει σε μια σημαντικά μικρότερη κόμη, και ως εκ τούτου, λιγότερη παραγωγή βιομάζας που προκύπτει από μειωμένη απορρόφηση ακτινοβολίας. Η τομάτα είναι μέτρια ανθεκτική στην ξηρασία, μετά τον πλήρη σχηματισμό της κόμης. Η υπερ-άρδευση προκαλεί υπερβολική ανάπτυξη της φυλλικής επιφάνειας και φυτά με έντονη βλάστηση τείνουν να παράγουν χαμηλής ποιότητας καρπούς λόγω μειωμένης περιεκτικότητας σε διαλυτά στερεά, βιταμίνη C και πρωτεΐνες. Επιπλέον, περίσσεια νερού στο έδαφος κοντά στη συγκομιδή μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση νιτρικών στους καρπούς. Για μερικές ποικιλίες, μεγάλες διακυμάνσεις στα επίπεδα υγρασίας του εδάφους κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των καρπών μπορεί να προκαλέσει σχάσιμο των καρπών, ανομοιόμορφη ωρίμανση, φαιά σήψη της κορυφής και ανομοιομορφία στο μέγεθος και το σχήμα των καρπών. Η έλλειψη νερού προκαλεί και μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου, που τροφοπενία ασβεστίου προκαλεί την ξηρή κορυφή.
Σύστημα άρδευσης
Η επιφανειακή άρδευση με αυλάκια εφαρμόζεται ακόμα, αν και η άρδευση με σταγόνες και η υπο-επιφανειακή άρδευση έχουν επικρατήσει. Η άρδευση με καταιονισμός πρέπει να αποφεύγεται γιατί δημιουργεί αυξημένες συνθήκες υγρασίας στα φύλλα και ευνοείται η ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών. Η επιφανειακή άρδευσης απαιτεί μεγάλες παροχές, αυξημένα εργατικά και έχει μεγάλες απώλειες νερού. Σε όλες τις μεθόδους άρδευσης οι παραγωγοί ελαχιστοποιούν την άρδευση κατά το στάδιο της ωρίμανσης για να βελτιώσουν την ποιότητα των καρπών.
Η άρδευση με σταγόνες, επιφανειακή η υπο-επιφανειακή εξασφαλίζει εφαρμογή της ακριβούς ποσότητας νερού και θρεπτικών στοιχείων για το φυτό σε συνθήκες υψηλής διαθεσιμότητας στο έδαφος, έχει μειωμένο κόστος εφαρμογής και αξιοποιεί τις μικρές παροχές. Η αποτελεσματικότητα του νερού φτάνει το 95%. Ωστόσο, βασικά μειονεκτήματα είναι το υψηλό αρχικό κόστος εγκατάστασης και η ευαισθησία στα φραξίματα, εάν δεν ακολουθούνται οι σωστές πρακτικές.
συντήρησης.
Υπο-εδάφια άρδευση ντομάτας με σταγόνες
Ποιότητα νερού άρδευσης Η υπαίθρια ντομάτα είναι μέσης ευαισθησίας στην αλατότητα. Όταν η αλατότητα του νερού άρδευσης είναι από 2.5 dS/m είναι κατάλληλο για την άρδευση της ντομάτας χωρίς καμιά αρνητική επίδραση στην παραγωγή και την ποιότητα των καρπών. Η παραγωγή μειώνεται με την αύξηση της αλατότητας και η μείωση φτάνει στο 50% όταν η αλατότητα είναι 8 dS/m.
Η επίδραση της αλατότητας στην ανάπτυξη και παραγωγή της ντομάτας εξαρτάται από το είδος των αλάτων που περιέχονται στο νερό, την ποικιλία ή υβρίδιο και το στάδιο ανάπτυξης. Η αυξημένη περιεκτικότητα σε ιόντα νατρίου (Na+) των φύλλων της ντομάτας, πάνω από 0,7-1% του ξηρού βάρους, προκαλεί συμπτώματα τοξικότητας, όπως ξήρανση της κορυφής του φύλλου που επεκτείνεται και στην περιφέρεια. Κατά την ωρίμανση των καρπών, η άρδευση με νερό μέτριας αλατότητας μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των καρπών χωρίς σημαντική μείωση της παραγωγής. Ταυτόχρονα όμως μειώνεται η διάρκεια συντήρησης και γίνονται πιο μαλακές.
Βιβλιογραφία - Γενική Λαχανοκομία., 2016. Σάββας, Δ. Εκδόσεις Πεδίο, Αθήνα, σελ. 706.
- Η άρδευση των καλλιεργειών – Ντομάτα υπαίθρια’, 2019, Κων. Στ. Χαρτζουλάκης, Εκδόσεις ΑΓΡΟΤΥΠΟΣ, Αθήνα, σελ. 376-377.
- Τεχνική βιολογικής καλλιέργειας λαχανικών - Ντομάτα, 2008. Χαρ. Θανόπουλος, Msc Γεωπόνος, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Δήμος Κισσάμου
Ενημέρωση για την Διαχείριση Εδάφους και Αρδευτικού Νερού σε Ελαιώνες