Δήμος Κισσάμου

Χαρτογράφηση, Συμβουλευτική Άρδευση, Φυτοπροστασία

Πατήστε εδώ για Αναλυτική πρόγνωση ανά περιοχή

Χάρτης Μετεωρολογικών Σταθμών

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Αγροδιατροφικού Τομέα

Σύνδεση στο Σύστημα

Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται σε περιοχές με υποτροπικό μέχρι ζεστό μεσογειακό κλίμα με ετήσια βροχόπτωση από 450 μέχρι 850 mm και ως εκ τούτου σε πολλές περιοχές η άρδευση είναι απαραίτητη. Η ανάπτυξη της ρίζας εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του εδάφους και φτάνει από 1,20 μέχρι 2 μ. Ωστόσο, το 60% των ριζών βρίσκονται στα πρώτα 50 εκ., 30% από 50-100 εκ. και 10% βαθύτερα από 100 εκ..
Στα εσπεριδοειδή η υπερβολική υγρασία στο έδαφος έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ευπαθές ριζικό τους σύστημα. Δημιουργεί αναερόβιες συνθήκες και αδυναμία απορρόφησης νερού. Σε συνθήκες περίσσειας υγρασίας, έλλειψης Ο2 και θερμοκρασίας > 24 oC το ενεργό ριζικό σύστημα αρχίζει να νεκρώνεται σε διάστημα 1-2 εβδομάδων. Τα φυτά εμφανίζουν συμπτώματα έλλειψης νερού που εκδηλώνεται με συστροφή των φύλλων, μάρανση, χλώρωση και πτώση. Επιπλέον, δημιουργείται ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών και εντόμων, τοξικών συγκεντρώσεων ιόντων, κλπ. Στον πίνακα. 1 δίνεται η συμπεριφορά των κυριότερων υποκειμένων εσπεριδοειδών στην περίσσεια και την έλλειψη νερού στο έδαφος.

Υποκείμενο	Υπερβολική υγρασία	Έλλειψη νερού
Trifoliate orange	Μεγάλη	Μικρή
Carrigo citrage	Μέτρια	Μεγάλη
Troyer citrage	Μέτρια	Μεγάλη
Benton citrage	Μέτρια	-
Single citrumelo	Μέτρια	Μέτρια
Flying dragon	Μεγάλη	Μικρή
Cleopatra mandarin	Μικρή	Μέτρια
Orange	Μικρή	Μεγάλη
Rangpur lemon	-	Μεγάλη
Rough lemon	Μικρή	Μεγάλη
Volcameriana	Μικρή	Μεγάλη
Sour orange	Μεγάλη	Μεγάλη

Ετήσιος κύκλος βλάστησης

Ο ετήσιος κύκλος των εσπεριδοειδών περιλαμβάνει βλαστικά και αναπαραγωγικά στάδια. Τα βλαστικά στάδια περιλαμβάνουν την ανάπτυξη των ριζών, μίσχων, φύλλων και νέας βλάστησης ενώ τα αναπαραγωγικά περιλαμβάνουν την έναρξη ανάπτυξης των ανθικών καταβολών, τους ανθοφόρους οφθαλμούς, την διαφοροποίηση των οφθαλμών, την ανθοφορία, την καρπόδεση, την ανάπτυξη καρπών και την ωρίμανση.

Κρίσιμα στάδια για το νερό

Τα κρίσιμα στάδια στον ετήσιο κύκλο ανάπτυξης των εσπεριδοειδών είναι η ανάπτυξη νέας βλάστησης, ανθοφορίας και καρπόδεσης, η περίοδος αύξησης του καρπού και της ολοκλήρωσης-ωρίμανσης του καρπού.

Το στάδιο ανάπτυξης νέας βλάστησης, ανθοφορίας και καρπόδεσης αφορά την περίοδο Απριλίου μέχρι μέσα Ιουνίου για την περιοχή μας. Η επαρκής υγρασία στο έδαφος αυτή την περίοδο συμβάλει στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος (αύξηση ριζών, ανανέωση και επέκταση) και στην ανάπτυξη της νέας βλάστησης (αυξάνει τον αριθμό και το μήκος νέων βλαστών και τον αριθμό και το μέγεθος των φύλλων). Το στάδιο ανθοφορίας και καρπόδεσης είναι το πλέον ευαίσθητο στην έλλειψη νερού για τα μικρόκαρπα εσπεριδοειδή, όπως η κλημεντίνη και η πορτοκαλιά και προκαλεί μείωση της καρπόδεσης και αυξημένη πτώση των μικρών καρπών (πτώση Ιουνίου).

Το στάδιο αύξησης του καρπού αφορά την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου (θερινή υδατική καταπόνηση) και η έλλειψη νερού μπορεί να μειώσει το ρυθμό αύξησης των καρπών και η παρατεταμένη έλλειψη μπορεί να οδηγήσει σε συρρίκνωση των καρπών. Ωστόσο, η έγκαιρη επαναφορά της πλήρους άρδευσης συνήθως αυξάνει το ρυθμό ανάπτυξης του καρπού, έτσι ώστε το μέγεθος των καρπών κατά την συγκομιδή δεν επηρεάζεται. Το μέγεθος του καρπού επηρεάζεται περισσότερο από την συνολική παραγωγή από την έλλειψη νερού στο στάδιο αυτό.

Στο στάδιο από την ολοκλήρωση της αύξησης του καρπού μέχρι την ωρίμανση, που συμπίπτει με την περίοδο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου, η έλλειψη νερού συνήθως προκαλεί μείωση του μεγέθους των καρπών κατά τη συγκομιδή. Επιπλέον, αυξάνει τα σάκχαρα και την οξύτητα των καρπών αλλά και το πάχος του φλοιού. Η ακανόνιστη άρδευση αυξάνει το σχάσιμο του καρπού και προκαλείται από την πίεση της ταχύτατα αυξανόμενης πούλπας στο λεπτό φλοιό.

Σχεδιασμός της άρδευσης

Οι παράγοντες που καθορίζουν τις ανάγκες σε νερό (ποσότητα και συχνότητα) των εσπεριδοειδών είναι το κλίμα, το έδαφος, το είδος του φυτού και οι καλλιεργητικές πρακτικές. Ο σχεδιασμός της άρδευσης μπορεί να βασίζεται σε μετρήσεις φυσιολογικών, εδαφικών και κλιματολογικών παραμέτρων. Ο σχεδιασμός της άρδευσης μπορεί να βασίζεται σε μετρήσεις φυσιολογικών, εδαφικών και κλιματολογικών παραμέτρων. Η χρήση των φυσιολογικών παραμέτρων (υδατικό δυναμικό, αντίσταση στομάτων, κλπ) απαιτεί ειδικά όργανα, συνήθως πολύ ακριβά, και εξειδικευμένες γνώσεις. Συνιστάται ο προγραμματισμός της άρδευσης με βάση τα κλιματολογικά δεδομένα και κυρίως της εξάτμισης class A pan, που είναι συνήθως διαθέσιμη σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες. Η άρδευση πρέπει να εφαρμόζεται κάθε 2-5 ημέρες για τα μέσης σύστασης εδάφη.

Για τον καθορισμό του χρόνου άρδευσης χρησιμοποιούνται και τα τασίμετρα. Τοποθετούνται σε βάθος 30 και 60 εκ. σε απόσταση τουλάχιστον 50 εκ. από τον σταλακτήρα και το κορμό του δέντρου, Ανάλογα με τον τύπο του εδάφους η άρδευση αρχίζει όταν η ένδειξη του ρηχού τασιμέτρου είναι 40-60 centibars.

Η εφαρμογή της άρδευσης ακριβείας στα εσπεριδοειδή βελτιστοποιεί την άρδευση και εξασφαλίζει υψηλή παραγωγή και άριστη ποιότητα. Έχει ελάχιστο κόστος και για τον υπολογισμό των αναγκών σε νερό λαμβάνει υπόψη τα τρέχοντα κλιματικά δεδομένα, τον τύπο και την υγρασία του εδάφους, τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού και την μέθοδο άρδευσης. Η πληροφορία δίνεται στον αγρότη μέσω του διαδικτύου ή τηλεφωνικού μηνύματος (SMS) ή απευθείας στην ηλεκτροβάνα.

Ανάγκες σε νερό

Οι απαιτήσεις σε νερό άρδευσης (επιπλέον της βροχής) των εσπεριδοειδών κυμαίνονται από 450 mm σε περιοχές με ήπιο κλίμα μέχρι και 650 mm σε έντονα ξηροθερμικές συνθήκες.

Μήνες	Ανάγκες σε νερό άρδευσης (κυβ. μέτρα/στρέμμα)												Σύνολο
Μήνες	Ι	Φ	Μ	Α	Μ	Ι	Ι	Α	Σ	Ο	Ν	Δ
	-	-	-	25	65	90	100	110	75	20	-	-	480

Οι ανάγκες σε νερό ανάλογα με την ηλικία των δέντρων και την εποχή κυμαίνονται από

3-10 λίτρα/ημέρα για νεαρά δέντρα
15-75 λίτρα/ημέρα για μεγάλα δέντρα
25-110 λίτρα/ημέρα για πολύ μεγάλα δέντρα
Οι αρδεύσεις πρέπει να είναι συχνότερες στα ελαφρά και αμμώδη εδάφη σε σχέση με τα μέσης σύστασης ή βαριά εδάφη. Η εφαρμογή της ελεγχόμενης ελλειμματικής άρδευσης συμβάλει στην εξοικονόμηση νερού σε περιόδους μειωμένης διαθεσιμότητας υδατικών πόρων.

Μέθοδος άρδευσης

Η μέθοδος που σήμερα εφαρμόζεται κυρίως είναι η άρδευση με σταγόνες σε 1 ή 2 γραμμές ανά σειρά δένδρων επειδή εξασφαλίζει οικονομία νερού, αξιοποιεί τις μικρές παροχές, εφαρμόζεται σε επικλινή εδάφη και δημιουργεί καλύτερες συνθήκες απορρόφησης νερού από το φυτό. Σε πολύ ελαφρά εδάφη πρέπει να χρησιμοποιούνται μικρο-εκτοξευτήρες για να εξασφαλίζεται η διαβροχή του απαιτούμενου εδαφικού όγκου (>40%).

Σε πολύ ξηροθερμικές συνθήκες με περιορισμένη διαθεσιμότητα νερού άρδευσης χρησιμοποιείται η υποεδάφια άρδευση με σταγόνες ή πορώδεις σωλήνες για να ελαχιστοποιείται η εξάτμιση νερού από την επιφάνεια του εδάφους.

Άρδευση με σταγόνες σε φυτεία πορτοκαλιάς

Ποιότητα νερού άρδευσης

Τα εσπεριδοειδή είναι σχετικά ευαίσθητα στην αλατότητα. Όταν η αγωγιμότητα του νερού άρδευσης είναι μικρότερη από 1,2 dS/m δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για τα εσπεριδοειδή για τα ελαφρά εδάφη. Για μέσης σύστασης εδάφη η αγωγιμότητα πρέπει να είναι μικρότερη από 0,8 dS/m. Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το νερό για την άρδευση των εσπεριδοειδών δίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Χαρακτηριστικά του νερού για την άρδευση των εσπεριδοειδών

Πρόβλημα	Κανένα	Αυξημένο	Σοβαρό
Αλατότητα:
EC_w (dS/m)	0,7-1,2	1,2-2,5	>2.5
SAR	2-8
Τοξικότητα ιόντων:
Νάτριο (meq/l)	<112	115-180	>180
Χλώριο (meq/l)	<180	190-300	>300
Βόριο (meq/l)	0,5	1-2	> 2

Είναι γνωστό ότι τα υποκείμενα εσπεριδοειδών διαφέρουν μεταξύ τους όσον αφορά ικανότητα να απορροφούν τα τοξικά ιόντα Cl–, Na+, και B και να τα μεταφέρουν στο υπέργειο τμήμα και επομένως στην την αντοχή τους στην αλατότητα.

Γενικά η αντοχή στην αλατότητα με μειούμενη σειρά των υποκειμένων εσπεριδοειδών είναι: Cleopatra mandarin‘CLEO’, Rangpur lime ‘RANG’, Sunki × Beneke ‘SB812’, C. reshni × P. trifoliata ‘X639’, Gau Tau ‘GT’, C. volkameriana Chapot ‘VOLK’, sour orange ‘SO’, C. macrophylla Westr. ‘MACR’, Swingle citrumelo ‘CTRM’, rough lemon ‘RL’, Carrizo citrange ‘CARZ’, Troyer citrange ‘TROY’, και ‘C35’ citrange, citron ‘CTRN’. Η παραπάνω κατάταξη μπορεί να μην ισχύει σε κάποιες περιπτώσεις λόγω αλληλοεπιδράσεων διαφόρων παραγόντων (ειδικά ιόντα, υποκείμενο, συνθήκες ασυμφωνίας υποκειμένου-εμβολίου, προσβολή από εχθρούς και ασθένειες). Η λεμονιά είναι πιο ευαίσθητη στην αλατότητα από την πορτοκαλιά και το γκρεϊπφρουτ.

Η αλατότητα αλληλεπιδρά με πολλές αγρονομικές παραμέτρους. Η σχετικά υψηλή αντοχή στην αλατότητα του υποκειμένου sour orange και τα άλλα χαρακτηριστικά του το καθιστούν καλό υποκείμενο για περιοχές με προβλήματααλατότητας. Ωστόσο, είναι ευαίσθητο στην tristezza, μια σοβαρή ασθένεια των εσπεριδοειδών. Πολλά υποκείμενα ανθεκτικά στην tristezza, όπως τα ‘RL’, ‘TRIF’, ‘CARZ και ΄’CTRM’ είναι η ευαίσθητα στην αλατότητα.

Τα ιόντα Cl- είναι πιο τοξικά για τα εσπεριδοειδή από το Na+, και γι’ αυτό η συγκέντρωση Cl- στο νερό είναι μία σημαντική παράμετρος στην απόφαση για την καταλληλότητα του νερού για άρδευση εσπεριδοειδών Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των υποκειμένων στην αντοχή στο Cl- .

Υποκείμενα	Cl- (mg/l)	Τοξικότητα Χλωρίου
Poncirous trifoliata	120
Rough lemon	200
Troyer citrage Sweet orange	300
Rangpur lemon Cleopatra mandarin	600

Τα συμπτώματα τοξικότητας εμφανίζονται όταν η περιεκτικότητα Cl στα φύλλα των εσπεριδοειδών υπερβαίνει το 0,30 – 0,50% του ξηρού βάρους.

Βιβλιογραφία

Η άρδευση των καλλιεργειών – Εσπεριδοειδή, 2019, Κων. Στ. Χαρτζουλάκης, Εκδόσεις ΑΓΡΟΤΥΠΟΣ, Αθήνα, σελ. 305-314.
Crop yield response to water. 2012. Steduto P., Hsiao T.C., Fereres E., Raes D., IRRIGATION AND DRAINAGE PAPER 66, FAO, Rome
Citrus and salinity, 1999. Storey, R., and R.R. Walker. Scientia Hort. 78:39–81.