Αφού η διαθεσιμότητα του C02 στην ατμόσφαιρα για τα φυτά θα είναι αυξημένη, τα φυτά θα αυξήσουν το ρυθμό φωτοσύνθεσης και επομένως θα αναπτύσσονται ταχύτερα (Σχ. 4). Επιπλέον, τα φυτά μπορεί να καταναλώνουν λιγότερο νερό, αφού τα υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα θα προκα-λούν το μερικό κλείσιμο των στομάτων των φύλλων, μέσω των οποίων γίνεται η ανταλλαγή των υδρατμών και των άλλων αερίων στην ατμόσφαιρα. Αυτό τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν πιο αποδοτικά το νερό, παράγοντας περισσότερη φυτική ύλη ανά μονάδα νερού που καταναλώνουν. Σε πειράματα που έχουν γίνει σε ελεγχόμενη ατμόσφαιρα φαίνεται ότι ο διπλασιασμός των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να μειώσει τη διαπνοή, δηλαδή τη κατανάλωση νερού από τα φυτά στη διάρκεια της φωτοσύνθεσης, κατά 30-50%.
 

 

   Ωστόσο, η ευεργετική επίδραση στην ανάπτυξη των φυτών από την αύξηση του C02 στην ατμόσφαιρα, είναι πιθανό να μηδενισθεί ή και να είναι αρνητική, αφού υπάρχει η αλληλεπίδραση και άλλων παραγόντων, όπως η αυξημένη θερμοκρασία, η αυξημένη συγκέντρωση όζοντος και η έλλειψη νερού, που δρούν αρνητικά στην ανάπτυξη των φυτών. Πολλές καλλιέργειες, κυρίως δενδρώδεις, όπως τα οπωροφόρα, η ελιά, το αμπέλι, θα δεχθούν πιθανόν λιγότερες ώρες ψύχους σε σχέση με τις ανάγκες τους, λόγω μείωσης των περιόδων με χαμηλές θερμοκρασίες, που θα επηρεάσει τις ενζυματικές διεργασίες που είναι απαραίτητες για την έκπτυξη αλλά και τη διαφοροποίηση των οφθάλμών από φυλλοφόρους σε ανθοφόρους.

   Αποτέλεσμα θα είναι η άριστη ανάπτυξη αλλά και η μείωση της παραγωγής. Επίσης θά είναι δυνατή η εγκατάσταση φυτειών οπωροφόρων και ελαιώνων σε μεγαλύτερα υψόμετρα, όπως και σε βορειότερες περιοχές. Τέλος, νέα είδη φυτών, κυρίως υποτροπικά και τροπικά από νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, θα είναι δυνατό να καλλιεργηθούν στη χώρα μας.

Επιπτώσεις στους υδατικούς πόρους
 

   Οι κλιματικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την ποσοτική και ποιοτική κατάσταση των υδατικών πόρων, επειδή αλλάζουν τον υδρολογικό κύκλο, που με τη σειρά του επηρεάζει την ένταση και συχνότητα των πλημμυρών και της ξηρασίας, τη διαθεσιμότητα, τη ζήτηση και την ποιότητα του νερού (συμπεριλαμβανομένης της θερμοκρασίας και της περιεκτικότητας σε στοιχεία). Οι μεταβολές αυτές έχουν επιπτώσεις σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από αυτές. Για την Ευρώπη τα μοντέλα για τη ν αλλαγή του κλίματος προβλέπουν μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2.1-4.4 oC μέχρι το 2080 (ΕΕΑ, 2006), με τη μεγαλύτερη αύξηση στις νότιοανατολικές περιοχές, μείωση των βροχοπτώσεων μέχρι και 20% στην Ν.Α., Ευρώπη (IPPC, 2007) και αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων με έντονη ξηρασία όλες τις εποχές (Alexander et. al., 2005).
 

 

   Τα υπόγεια νερά είναι ένα σημαντικό στοιχείο του υδρολογικού κύκλου. Η αναπλήρωση της ποσότητας στους υπόγειους υδροφορείς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με σημαντικότερο την βροχόπτωση κυρίως την χειμερινή περίοδο. Τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μια μείωση στην αναπλήρωση της ποσότητας στους υδροφορείς εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών και της υπεράντλησης.

   Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πεδιάδα της Μεσαράς (Σχ. 6). Περαιτέρω επιδείνωση πιθανό να συμβεί λόγω μειωμένης αναπλήρωσης που προκαλείται από τη μείωση του χρόνου αναπλήρωσης (μείωση περιόδου βροχοπτώσεων και διάρκειας χιονοπτώσεων). Στις παράκτιες περιοχές, ιδίως στην Ν. Ευρώπη, όπου η πίεση της ζήτησης για νερό είναι ήδη μεγάλη λόγω της γεωργίας και του τουρισμού, η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού από επιφανειακές πηγές (φράγματα) και της μειωμένης αναπλήρωσης των υπόγειων υδροφορέων θα αυξήσει σημαντικά την πίεση στους υπόγειους υδροφορείς. Πολλοί από αυτούς έχουν ήδη υπεραντληθεί και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν λόγω αύξησης της αλατότητας (είσοδος θαλασσινού νερού).
 

   Οι έντονες τοπικές βροχοπτώσεις (μεγάλης έντασης και μικρής διάρκειας) που πιθανό 0α επικρατήσουν, δεν θα απορροφούνται από το έδαφος, είτε για αύξηση της υγρασίας του στα βαθύτερα στρώματα είτε για την επαναπλήρωση του υδροφορέα. Το μεγαλύτερο μέρος θα καταλήγει στη θάλασσα, συμπαρασύροντας πολύτιμο επιφανειακό έδαφος. Ιδιαίτερα ευαίσθητες είναι επικλινείς περιοχές μετά από μακρά περίοδο ξηρασίας. Τια να αποφευχθεί η ερημοποίηση θα πρέπει να καλυφθεί το έδαφος με φυτά που αντέχουν στην ξηρασία, όπως η χαρουπιά, η ελιά, τα αρωματικά φυτά. Στόχος πρέπει να είναι η συγκράτηση των νερών από τις βροχοπτώσεις, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές, και η αποθήκευσή τους σε μικρές λιμνοδεξαμενές είτε για άρδευση ή εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα. .

   Μεγάλο ρόλο στην αποφυγή των απωλειών νερού θα παίξει και η διατήρηση του δάσους (χαμηλής ή υψηλής βλάστησης). Το δάσος ρυθμίζει την κίνηση και αποθηκεύει το νερό. Επιπλέον, αποτελεί βασικό ρυθμιστή του κλίματος, αφού μαζί με του ωκεανούς αποτελούν την ασπίδα προστασίας από τη ν αύξηση του C02 στην ατμόσφαιρα με την απορρόφησή του. Το δάσος είναι ίσως ο μεγαλύτερος σύμμαχό μας στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Η προφύλαξη των δασών επομένως είναι ευθύνη του κράτους και των υπηρεσιών του, αλλά και του καθενός από εμάς.

   Αν και τα βασικά μοντέλα αλλαγής του κλίματος συμφωνούν στο θέμα των μεταβολών, δεν είναι τόσο ακριβή, ώστε να προβλέπουν τι θα συμβεί σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και πότε. Για τη ν Ελλάδα προβλέπεται ότι η ετήσια βροχόπτωση θα μειωθεί κατά 5-20%, με μεγαλύτερη μείωση στις καλοκαιρινές βροχοπτώσεις. Έτσι, περιοχές που έχουν ήδη φτάσει ή πλησιάζουν τα όρια εξάντλησης των αποθεμάτων τους, μπορούν να μπουν σε παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας

   Όλα τα ανωτέρω συντείνουν σε ένα αποτέλεσμα. Την έλλειψη επάρκειας νερού για τις ανάγκες της γεωργίας. Και αυτή μάλλον θα είναι η πραγματική απειλή για τη χώρα μας από τις κλιματικές αλλαγές, απειλή που ήδη σε πολλές περιοχές έχει κάνει την παρουσία της αισθητή.

   Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η κατάσταση των υδατικών πόρων σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο είναι πιθανό να χειροτερεύσει τα επόμενα χρόνια, εκτός αν αλλάξει ο τρόπος διαχείρισής τους. Ο κόσμος σήμερα αλλάζει πολύ γρήγορα, και μαζί με αυτόν πρέπει να αλλάξουν και οι εφαρμοζόμενες πρακτικές στη διαχείριση του νερού και του περιβάλλοντος. Οι παρούσες και μελλοντικές ανάγκες και τα προβλήματα που σχετίζονται με το νερό και το περιβάλλον γενικότερα θα πρέπει να αναλυθούν αντικειμενικά στο φως των αλλαγών που αναμένονται.

   Και βέβαια τα έργα, και όχι τα λόγια, είναι το πιο σημαντικό για να αποφευχθεί η κρίση για το νερό, που δεν είναι ένα παροδικό φαινόμενο που να αντιμετωπισθεί με τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι διάφορες άλλες κρίσεις όταν θα συμβούν.

   Η αντιμετώπιση της κρίσης για το νερό απαιτεί λύσεις με μακροχρόνιους σχεδιασμούς και διάρκεια εφαρμογής, πέρα από τις άμεσες αποφάσεις στα γραφεία. Οι πολιτικοί και αυτοί που αποφασίζουν πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι για το μέγεθος του προβλήματος σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αυτό είναι απαραίτητο για να επινοηθούν οι κατάλληλες πολιτικές, στρατηγικές και σχέδια εφαρμογής για τη πρόληψη της κρίσης, αλλά και η δημιουργία το^ κατάλληλου περιβάλλοντος για την εφαρμογή τους.

  Είναι λοιπόν αναγκαίο και για τη χώρα μας να εφαρμοσθεί άμεσα ο Ν. 3199/2003 “Προστασία και διαχείριση υδάτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000”, που είναι ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο σύμφωνο με την Οδηγία-Πλαίσιο τη  ΕΕ για το νερό.

   Αυτό σημαίνει πρώτα από όλα να πάψει η πολυαρχία και να δημιουργηθεί ένας ενιαίος φορέας διαχείρισης των υδατικών πόρων υπεύθυνος για την εκτίμηση και καταγραφή των διαθέσιμων υδατικών πόρων σε επίπεδο χώρας και υδατικού διαμερίσματος. Η συμμετοχή των φορέων χρηστών σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού σαν εναλλακτική λύση του εφαρμοζόμενου κρατικού σχεδιασμού και συντονισμού θα συμβάλει στην άμβλυνση των εντάσεων μεταξύ των χρηστών. Το νερό θα πρέπει να θεωρείται οικονομικό αγαθό και επομένως θα πρέπει να εφαρμόζεται η ενδεδειγμένη κατά περίπτωση πολιτική τιμών. Τέλος η αξιοποίηση των υποβαθμισμένης ποιότητας νερών (αλατούχα, επεξεργασμένα υγρά απόβλητα, κλπ) για γεωργική και βιομηχανική χρήση πρέπει να είναι μέσα στους σκοπούς της στρατηγικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης νερού.

   Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη καλύτερη διαχείριση του διαθέσιμου νερού με περιορισμό των απωλειών ή της σπατάλης από τους χρήστες. Αυτό για τη γεωργία σημαίνει να χαραχθεί άμεσα μια αγροτική πολιτική που θα αφορά την επιλογή των κατάλληλων καλλιεργειών ανάλογα με τα υδατικά διαθέσιμα της κάθε περιοχής και σωστή οργάνωση και εφαρμογή της άρδευσης.

   Δηλαδή ενημέρωση των αγροτών για τις ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό, χρήση σύγχρονων συστημάτων άρδευσης που εξοικονομούν νερό και ενέργεια, ενημέρωση καί καθοδήγηση στην εφαρμογή της άρδευσης και επαρκή επιστημονική υποστήριξη.

   Συμπερασματικά, θα πρέπει να υπάρξει στροφή σε μορφές βιώσιμης ανάπτυξης που συμβάλλουν σημαντικά στην άμβλυνση των κλιματικών αλλαγών, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η διατήρησης των φυσικών οικοσυστημάτων.

---